Minggu, 07 Desember 2014

KAWRUH BASA



1.      PURWAKANTHI
Purwakanthi tegese aksara, swara utawa tetembungan sing padha ing sajroning ukara. Ing basa Indonesia diarani persamaan bunyi utawa sajak. Purwakanthi kaperang dadi telu :
a.       Purwakanthi Guru Swara yaiku purwakanthi sing padha swara ing pungkasane tembung.
Tuladha :
-          Ana awan, ana pangan
-          Ngalah, nanging oleh
-          Sing salah, kudu seleh
-          Inggah-inggih, mboten kepanggih
-          Ana bungah, ana susah iku wis lumrah
b.      Purwakanthi Guru Sastra yaiku Purwakanthi sing padha tulisane utawa aksarane ing saben wiwitan wanda utawa tetembungane.
Tuladha:
-          Tata titi tutug tatag, tanggung tertib
-          Katula-tula ketali
-          Laras, lurus, leres, laris
-          Makuta, makuti, makuten
-          Sing weweh bakal wuwuh
-          Bobot, bibit, bebet
c.       Purwakanthi Lumaksita (Guru Basa) yaiku purwakanthi sing padha kabeh tetembungane.
Tuladha :
-          Asung bekti, bektine kawula marang Gusti
-          Lungguh dingklik, dingklike wong ciliki-cilik
-          Mangan ati, atine sing kelara-lara
-          Nandhang lara , larane wong lara lapa
-          Rujak degan, degane krambil ijo
-          Witing tresna, tresna mung sawetara
2.      WANGSALAN
Wangsalan yaiku unen-unen utawa tetembungan sing saemper cangkriman, nanging batangene wis dikandakake, mung anggone ngandakake ora kanthi melok, jelas utawa cetha. Nanging sarana disebutake sawanda utawa luwih.
Tuladha :
-          Jenang gula, kowe aja lali.(jenang gula = gulali)
-          Mbalung janur, gelema paring usada. (balung janur = sada)
-          Kembang jambu, kemaruk duwe dolanan anyar. (kembang jambu = karuk + dadi kemaruk)
-          Lawang gedhe tengah dalan, menawi lepat nyuwun ngapura. (Lawang gedhe tengah dalan = gapura)

3.      PARIKAN
Parikan yaiku tetembungan utawa unen-unen sing duweni pathokan utawa pugeran ajeg.
Ana 2 jenis parikan yaiku :
a.       Parikan sing dumadi saka rong gatra (parikan tunggal)
b.      Parikan sing dumadi saka patang gatra (parikan rangkep)
Tuladha :
-          Wedang bubuk, gula Jawa
Yen kepethuk, ati gela
-          Sepet-sepet, sawone mentah
Diempet-empet, selak ra betah
-          Manuk emprit, menclok godhong tebu
Dadi murid, sing sregep sinau
-          Manuk kutut, mangune ngganter
Yen ra nurut, bisa keblinger
-          Esuk nyuling sore nyuling, sulinge arek Surabaya
Esuk eling sore eling, sing dielingi ora rumangsa
-          Awan-awan aja keluyuran, ana pak mantri numpak sekuter
Kapan-kapan aku keturutan, duwe kanca sinau pinter

Tidak ada komentar:

Posting Komentar